O κόσμος της Ανοικτής Επιστήμης συναντήθηκε για πρώτη φορά στο
1o Open Science Fair 2017, και στις νέες εγκαταστάσεις της
Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στους χώρους του Κέντρου Πολιτισμού - Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε ένα συναρπαστικό τριήμερο ανταλλαγής απόψεων και γνώσης πάνω στην Ανοικτή Επιστήμη, τα ανοικτά δεδομένα, την ανοικτή πρόσβαση. Περισσότεροι από 300 σύνεδροι, από 35 χώρες του κόσμου, εξέχοντες ερευνητές, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι ιδρυμάτων, φορείς χάραξης πολιτικής και χρηματοδότησης, εθνικοί πάροχοι ερευνητικών υποδομών και υπηρεσιών, εκδότες και νεοφυείς επιχειρήσεις στο χώρο της έρευνας συμμετείχαν στη συζήτηση για την ανοικτή επιστήμη, το νέο μοντέλο για τη διεξαγωγή της έρευνας που βασίζεται στη συνεργατικότητα αλλά και σε νέους τρόπους διάχυσης ερευνητικών αποτελεσμάτων, κυρίως μέσω της αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας.
Το ΟSFair2017 προσέφερε ένα βήμα για εύφορο και εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των σημαντικότερων πρωτοβουλιών για την προώθηση της Aνοικτής Eπιστήμης, της πολιτικής, της ερευνητικής κοινότητας και του επιχειρηματικού- εκδοτικού κόσμου. Αντανακλώντας τόσο τον ενθουσιασμό για τα οφέλη από την υλοποίηση του νέου παραδείγματος της Aνοικτής Eπιστήμης, όσο και τους προβληματισμούς για τα εμπόδια που συναντά η υλοποίηση του, ανέδειξε τον κεντρικό ρόλο της Ευρώπης σε αυτή την πορεία μετάβασης και εγκαινίασε ένα νέο δίαυλο για την επικοινωνία και το συντονισμό των πρωτοβουλιών που δραστηριοποιούνται στο τομέα, εμπλέκοντας την παγκόσμια κοινότητα.
Απευθύνοντας εναρκτήριο χαιρετισμό, ο Υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου μίλησε για τις νέες πρακτικές και κουλτούρες που αναδύονται στην επιστημονική διαδικασία και που μας απομακρύνουν από ένα βιβλιοκεντρικό πολιτισμό. Αναγνωρίζοντας ότι διανύουμε μία εποχή που η ψηφιακότητα αποκτά ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο, προσκάλεσε με συγκρατημένο ενθουσιασμό τη νέα γενιά να εμπλακεί ενεργά στις νέες πρακτικές ανοικτότητας. Υπογράμμισε ότι η ριζική αλλαγή νοοτροπίας, η ωρίμανση της και η θέσπιση καινοτόμων εκπαιδευτικών πρακτικών αποτελούν βασικά προαπαιτούμενα για να αρχίσουμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη της ανοικτότητας.
Στην ίδια κατάμεστη αίθουσα, ο Πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά»
Γιάννης Ιωαννίδης, ως πρόεδρος του Συνεδρίου, και ο Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Φίλιππος Τσιμπόγλου απηύθυναν θερμό χαιρετισμό στους συνέδρους και τους καλωσόρισαν εκ μέρους των διοργανωτών.
Ακολούθησε η ομιλία του Νεκτάριου Ταβερναράκη, Προέδρου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, Καθηγητή Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, μέλους του Scientific Council του European Research Council (ERC), ο οποίος παρουσίασε τις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Έρευνα (ERC) για την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα και την προώθηση των ανοικτών δεδομένων.
Ανάμεσα στους επίτιμους καλεσμένους, ο
Jeffrey D. Sachs, Καθηγητής Οικονομικών στο Columbia University (ΗΠΑ) και Διευθυντής του Sustainable Development Solutions Network του ΟΗΕ, μίλησε για ένα νέο ισχυρό πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης στις σύγχρονες κοινωνίες: την Ανοικτή Επιστήμη. Σε αυτή την κατεύθυνση, εντόπισε ως κλειδί της επιτυχίας τη δημόσια χρηματοδότηση και το ρόλο των υπερεθνικών δομών όπως ο ΟΗΕ. Στην ενδιαφέρουσα ομιλία του που προκάλεσε έντονη συζήτηση, αναφέρθηκε και στην ελληνική πραγματικότητα διαπιστώνοντας ότι η οικονομική ανάκαμψη στην χώρα μας μπορεί να προκύψει μόνο αν επενδύσουμε στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία.
Κατά τις 3 ημέρες εργασιών του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 26 συνεδρίες, εργαστήρια και σεμινάρια, συζητήθηκαν θέματα πρόσβασης και ισότητας στη γνώση και την επιστήμη, θέματα χρήσης ανοικτών επιστημονικών δεδομένων ως μέσων διασύνδεσης της έρευνας με την καινοτομία και τη βιομηχανία καθώς και ο κοινωνικός αντίκτυπος της επιστημονικής έρευνας. Αναδείχτηκε έτσι ο πλούτος των διαφορετικών προσεγγίσεων και τέθηκαν τα θεμέλια για ένα οδικό χάρτη που θα οδηγήσει στην υλοποίηση των βασικών πτυχών της Ανοικτής Επιστήμης στοχεύοντας μεσοπρόθεσμα στην πολιτική της ΕΕ για το Ευρωπαϊκό Υπολογιστικό Νέφος (
European Open Science Cloud).
Το 1ο Athens Science Fair 2017 έκλεισε με την ομιλία του διακεκριμένου επιστήμονα Ιωάννη Ιωαννίδη, Καθηγητή Παθολογίας, Έρευνας και Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής στο Stanford University (ΗΠΑ), ο οποίος υπογράμμισε την αξία της ανοικτότητας στην παραγωγή ‘αναπαραγώγιμης’ επιστήμης -ως την μόνη σωστή επιστήμη- και προέτρεψε τους ακαδημαϊκούς φορείς να επανασχεδιάσουν την πολιτική κινήτρων που προσφέρονται σήμερα στους νέους ερευνητές, επιτυγχάνοντας την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα σε τρόπους επιβράβευσης της δημιουργίας και σε πολιτικές ανοικτότητας.
Σε όλες του τις εκφάνσεις, το συνέδριο κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των παρευρισκόμενων, ενώ περισσότεροι από 400 ενδιαφερόμενοι παρακολούθησαν τις συνεδρίες μέσω της ζωντανής μετάδοσης από το δικτυακό τόπο του συνεδρίου.
Το OSFair2017 διοργανώθηκε από το
Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» και το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του
ΕΚΠΑ, με τη σύμπραξη της
Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και την υποστήριξη 4 ευρωπαϊκών έργων του Horizon2020, πρωτοπόρων στον τομέα της Aνοικτής Eπιστήμης: OpenAIRE (
www.openaire.eu), OpenUP (
www.openup-h2020.eu), OpenMinTeD (
www.openminted.eu), και FOSTER (https://www.fosteropenscience.eu/).
Το οπτικοακουστικό υλικό από τις συνεδρίες, τις ομιλίες, τα σεμινάρια και τα εργαστήρια που έλαβαν χώρα τις 3 ημέρες του συνεδρίου, θα είναι διαθέσιμα σύντομα μέσα από το δικτυακό τόπο του συνεδρίου, ενώ για όσους θέλουν να παρακολουθήσουν περισσότερα, το πλούσιο υλικό από τις συνεντεύξεις των εξεχόντων ομιλητών θα είναι και αυτό διαθέσιμο στο ίδιο σημείο.
Τόσο οι συμμετέχοντες όσο και ο ευρύτερος ακαδημαϊκός κόσμος καλωσόρισαν την πρωτοβουλία αυτή ως μια πρώτη γέφυρα μεταξύ διαφορετικών προσεγγίσεων της Ανοικτής Επιστήμης και εξέφρασαν την επιθυμία να ανανεώσουν το ραντεβού τους στο επόμενο Οpen Science Fair.